پیش از آن که اولین پیشرانه V8 از سوی کادیلاک در سال ۱۹۱۴ به جهانیان معرفی شود، پیشرانه خودروها حتی در نسخه‌های هشت سیلندر، در ساختار خطی تولید می‌شدند. معرفی ساختار V برای پیشرانههای بسیار کشیده و بزرگ هشت سیلندر خطی، چنان انقلابی برپا کرد که تا کنون شاهد تاثیر شگرف این دست پیشرانه‌ها بر صنعت خودرو جهانی هستیم.
از دیدگاه عملکرد و خروجی فنی، بسیاری از مهندسان، طراحان و کارشناسان، پیشرانههای V8 را کامل‌ترین، ساده‌ترین، قدرتمندترین و کم هزینه‌ترین پیشرانه‌ها با توجه به ابعاد، وزن و ساختار فنی می‌دانند. پیشرانههای V8 هنوز هم از دیدگاه مهندسی، جایی بین پیشرانههای I6 و V10 می‌ایستند و به همین دلیل از جمله مناسب‌ترین پیشرانههای دنیا برای هر گونه کاربرد و استفاده به حساب می‌آیند.
برترین های V8
چرا V8؟ پیشرانههای رایج V6 یا I6 چه کمبودهایی نسبت به V8 دارند؟ چرا از نظر عملکرد از پیشرانههای V10 و V12 محبوب‌تر هستند؟
پاسخ به این مجموعه سوالات نسبتا ساده است. پیشرانههای V8 به دلیل داشتن هشت سیلندر مجزا، دست طراحان را به اندازه کافی برای بزرگ و حجیم ساختن حجم درونی پیشرانه (حجم موتور) باز می‌گذارند. بنابراین پیشرانههای V8 می‌توانند در نسخه‌های تولید انبوه استاندارد خیابانی تا بیش از ۸.۰ لیتر و در نسخه‌های مسابقه‌ای به سادگی تا بیش از ۱۲.۰ لیتر حجم داشته باشند، بدون این که با پیچیدگی یا محدودیت فنی خاصی مواجه شوند. این در حالی است که V شکل بودن مهندسی پیشرانه، ابعاد یک V8 استاندارد ۶.۰ لیتری را با یک پیشرانه چهار سیلندر خطی (I4) مدرن، برابر می‌سازد.
در نتیجه از نظر ابعاد فیزیکی، پیشرانه‌ای بسیار حجیم خواهیم داشت که در طول با پیشرانه I4 برابر و در عرض شاید تنها ۳۰ درصد از آن پهن‌تر باشد. در مقابل، از دیدگاه تعدد قطعات متحرک، از پیشرانه V10 و مخصوصا V12 ساده‌تر، کوچک‌تر، کم استهلاک‌تر و از دیدگاه تعمیرات بسیار ساده‌تر هستند.
پیشرانههای V8 را می‌توان به یک دارو تقویتی، مولتی ویتامین، یا حتی آچار فرانسه تشبیه کرد. پیشرانه‌هایی که همچون معجون چند میوه، برای هر نوع استفاده، موقعیت، هر تیپ و کلاس و هر نوع خودرویی مناسب هستند.
۱. SBC V8
پیشرانه بلوک کوچک شورولت یا Small Block Chevrolet، با حروف اختصاری SBC، در سال ۱۹۵۴ میلادی و به موازات معرفی اولین سری از شورولت کوروت (C1) به بازار جهانی معرفی شد. پیشرانه‌ای جمع و جور از نوع V8، با تکنولوژی ساخت نوین که باعث شد این دست پیشرانه‌ها از آن دوران به بعد به پیشرانههای بلوک کوچک (Small Block) مشهور شوند. این پیشرانه‌ها به دلیل ساخت با روش‌های جدید ریخته‌گری، وزن بسیار کمتری نسبت به پیشرانههای بلوک بزرگ (Big Block) داشتند. در نتیجه ضمن به کارگیری متریال کمتر، وزن پایین‌تر آن‌ها به خروجی فنی مانند نسبت نیرو به وزن، کمک شایانی کرد.
پیشرانههای SBC در حجم‌های متفاوت تا ۷.۰ لیتر در نسخه‌های مسابقه‌ای تولید می‌شدند که به داشتن دوام و قدرت بسیار زیاد و استهلاک بسیار کم مشهور بودند. ببین سال‌های ۱۹۵۴ تا ۲۰۰۳، جنرال موتورز بیش از ۱۰۰ میلیون دستگاه از انواع پیشرانههای SBC تولید کرد تا رکورد تولید بیشترین تعداد از پرکاربردترین پیشرانه V8 تاریخ را از آن خود و همچنین عنوان برترین کشور V8 ساز جهان را نسیب آمریکا کند. این رقم به تنهایی بیانگر اعتبار و توایی‌های فنی یکی از برترین پیشرانههای V8 تاریخ صنعت خودروسازی جهان است.
مشهورترین نسخه تولید انبوه پیشرانه SBC، نمونه SBC 350 (۵.۷ لیتر) است که عنوان پرتیراژترین نسخه تولیدی SBC در جهان را دارد.
۲. BBC V8
پیشرانههای بلوک بزرگ شورولت (Big Block Chevrolet)، از دیدگاه سابقه طراحی از نسخه‌های SBC قدیمی‌تر و از نظر طراحی فنی بسیار سنگین‌تر، اندکی بزرگ‌تر و البته حجیم‌تر هستند. اگر SBCها بهترین V8های قرن گذشته به شمار می‌آیند، پس چرا اینجا سخن از BBCها به میان آمده است؟
اگر وزن و ابعاد بزرگ‌تر BBCها در برابر SBCها را کنار بگذاریم، BBCها همه ویژگی‌های مثبت SBCها را با خود به همراه دارند، اما در این میان تفاوت بسیار بزرگی بین این دو پیشرانه وجود دارد. دلیل سنگینی BBCها در طراحی فنی بسیار مقاوم‌تر و متریال بیشتر به کار رفته در آن‌ها است. در نتیجه BBCها می‌توانند در صورت ارتقا یافتن، حتی دوامی به مراتب بیشتر و فراتر از SBCها به همراه داشته باشند. دقیقا به همین دلیل است که در انواع مسابقات حرفه‌ای اتومبیلرانی (نظیر درگ)، میزان استفاده از پیشرانههای BBC به مراتب بیشتراز SBC است. همچنین در شیوه قیمت‌گذاری خودروهای اصیل و کلاسیک، نسخه‌های دارای پیشرانههای BBC معمولا بسیار گران‌تر از SBCها هستند.
BBCها از دیدگاه حجم و توان خروجی شباهت بسیار زیادی به SBCها دارند، اما در صورت در نظر گرفتن یک حجم مساوی میان دو پیشرانه، BBCها دارای گشتاور بالاتر و توان تنفسی بسیار بهتر هستند. مشهورترین BBCهای جهان شامل نسخه‌های قدیمی ۴۵۴ کلاسیک و نمونه‌های مدرن ZZ572 و جدیدترین نسخه‌ای که به تازگی معرفی شده است، یعنی ZZ632 به حجم ۱۰.۳ لیتر است.
۳. 426 HEMI
اگر جنرال موتورز با پیشرانه BBC خود در جهان خودرو دوران وینتج و کلاسیک مشهور شد، پس 426 HEMI را باید امضای انحصاری گروه خودروسازی کرایسلر در دهه ۱۹۶۰ میلادی و رقیب بسیار قدرتمند BBC جنرال موتورز بدانیم.
426 HEMI پیشرانه بلوک بزرگ کرایسلر بود که نسل اول آن بانام Fire Power در دهه ۱۹۵۰ به تولید می‌رسید. نسل دوم که نام 426 HEMI به خود گرفت، در حقیقت نسخه بهبود یافته و پیشرفته‌تر مهندسی شده نسل اول است که معادل ۷.۰ لیتر حجم دارد و محفظه احتراق سرسیلندرهای آن از نوع نیم کروی (Hemispherical) است. به همین دلیل کرایسلر برای اولین بار نام تجاری HEMI را برای این دست پیشرانه‌ها به ثبت رساند و هنوز هم از این عنوان برای پیشرانههای مدرن خود استفاده می‌کند.
426 HEMI به دلیل شکل طراحی سرسیلندرهای نیم کروی، دارای سوپاپ‌های بزرگ‌تر دود و هوا بود. در نتیجه تنفس بهتری داشت و توان و گشتاور بیشتری نیز در مقایسه با BBC هم‌حجم از جنرال موتورز تولید می‌کرد. این پیشرانه که به دلیل ابعاد و وزن قابل توجه آن به نام فیل (Elephant) مشهور شد، به صورت رسمی قادر به تولید ۴۲۵ اسب بخار و ۶۶۵ نیوتون.متر گشتاور بود. اگرچه بسیاری از کارشناسان باور دارند که توان تولیدی این پیشرانه به رقم ۵۰۰ اسب بخار و گشتاور آن به فراتر از ۷۰۰ نیوتون.متر بسیار نزدیک‌تر بوده است، اما این اعداد و ارقام همچنان برای دنیای امروزی نیز قابل احترام و خیره کننده است.
۴. Rover V8
رووِر V8 یکی از ماندگارترین پیشرانههای V8تاریخ بریتانیا است که به شکل بسیار گسترده‌ای از سوی تعداد متعددی از خودروسازان بریتانیایی مورد استفاده قرار گرفت. طراحی ابتدایی این پیشرانه متعلق به شرکت بیوک از زیرمجموعه‌های جنرال موتورز بود و به ۲۱۵ فایربال (215 Fireball) شهرت داشت، اما به دلیل استفاده گسترده در بین برند‌هایی چون بیوک، اولدزمبیل و پونتیاک، به BOP 215 نیز مشهور شد.
نسخه تمام آلومینیومی این پیشرانه چند ایراد فنی جزئی داشت که رفع آن‌ها برای جنرال موتورز صرفه اقتصادی نداشت. گروه روور که آن دوران درپی یک پیشرانه V8 مهندسی شده و آماده می‌گشت، داوطلب شد تا با خرید حق امتیاز این پیشرانه، ایرادهای آن را برای فرایند تولید انبوه خود رفع کند. این گونه شد که BOP 215 در اختیار گروه روور قررا گرفت و به Rover V8 مشهور شد.
این پیشرانه با حجم ابتدای ۳.۵ لیتر، زندگی خود را در خودروهای مشهوری از جمله رنج روور سری کلاسیک، لندروور ۱۰۱، MGB GT V8، ترایومف TR8، TVR 350i و لندروور دیسکاوری آغاز کرد، اما با پیشرفت طراحی و اعمال تغییرات مهندسی تا رسیدن به حجم نهایی ۵.۰ لیتر، تا سال ۲۰۰۶ بر خط تولید انواع خودروسازان بریتانیایی قرار گرفت. نسخه ۵.۰ لیتری پیشرانه روور V8 مهر تاییدی بر توانایی‌های فنی و طراحی بی‌نظیر ابتدایی این پیشرانه بود. این پیشرانه بر خودروهای اسپرتی چون TVR مدل گریفیث و کایمِرا، و بولِر وایلدکت نیز به کار گرفته شد.
مهندسان روور با مرور طراحی این پیشرانه پرتوان، تلاش کردند تا حجم و توان خروجی آن را تا بیش از ۵.۰ لیتر نیز افزایش دهند. در مراحل مختلف تست و آزمایش فنی، این پیشرانه تا حداکثر ۶.۳ لیتر ارتقا یافت اما برترین نسخه رسمی حجیم شده این پیشرانه، نمونه ۵.۵ لیتری بود.
۵. MB M100 V8
تنها پیشرانه V8 اروپایی دوران کلاسیک که توان رویارویی و همگامی با پیشرانههای بی‌نظیر آمریکایی را داشت، نسخه M100 V8 شرکت مرسدس بنز بود که در سال ۱۹۶۱ میلادی به بازار معرفی شد. با داشتن حجمی برابر با ۶.۳ لیتر، اولین بار در نسخه لیموزین ۶۰۰ به نمایش در آمد اما با داشتن توانایی قابل توجه، در نسخه اسپرت/لوکس W109، با نام 300SEL 6.3 به کار گرفته شد تا در زمان خود، یکی از سریع‌ترین و قدرتمندترین سدان‌های لوکس بازار جهانی را خلق کند.
پیشرانه M100 تا سال ۱۹۸۱ بر خط تولید قرار داشت و در نتیجه مورد ارتقا فنی نیز قرار گرفت. این پیشرانه با ارتقا حجم به ۶.۹ لیتر، در اولین نسل رسمی کلاس S در پلتفرم W116 با نام SEL450 6.9 به کار گرفته شد.
M100 با به کارگیری ویژگی‌های برتری چون سیستم روانکاری کارتر خشک (Dry Sump)، میلنگ و شاتون‌های ساخته شده به روش فورج (چکش‌کاری)، سیستم پاشش سوخت انژکتوری، سرسیلندرهای آلومینیومی و سیستم سوپاپ‌بندی SOHC، قادر بود در بهترین حالت (نسخه سفارش اروپا)، قدرتی برابر با ۲۸۲ اسب بخار و گشتاوری برابر با ۵۵۰ نیوتون.متر تولید کند که در آن زمان و در میان محصولات تولیدی اروپا، بی‌نظیر و بی‌رقیب بود.
۶. Tipo F129 B/C V8
ممکن نیست حرف از پیشرانههای V8 در میان باشد و سخنی از فراری مطرح نشود. سری پیشرانههای V8 تیپ یا سری F129 فراری در دو نوع B و C، بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ تولید شد. اگرچه فراری پیشرانههای V8 بسیار مشهوری چون F114 و F120 (به ترتیب به کار رفته در 288 GTO و F40) را نیز تولید کرد، اما تیپ F129 به دلیل مجهز بودن به پنج سوپاپ به ازای هر سیلندر (مجموع ۴۰ سوپاپ برای هشت سیلندر) مشهور شد. در دهه ۱۹۸۰، تب و تاب استفاده از تعداد پنج سوپاپ به ازای هر سیلندر به منظور بهبود تنفس پیشرانه و در نتیجه کسب قدرت و گشتاور بیشتر از حجم‌های پایین‌تر، از سوی فراری، یاماها و مازراتی بسیار بالا گرفت.
F129 با داشتن ۳.۵ لیتر حجم و ۴۰ سوپاپ، قادر به تولید ۳۷۵ اسب بخار قدرت و ۳۶۳ نیوتون.تر گشتاور بود که با مد نظر قرار دادن حجم بسیار کم آن، برای ساختاری تنفس طبیعی بسیار خیره کننده بود. امروزه تقریبا تمامی پیشرانههای تولیدی فراری به سیستم توربوشارژر مجهز هستند که خروجی پیشرانه را تا حد بسیار زیادی ارتقا می‌دهد، اما F129 از نوع تنفس طبیعی، یک شاهکار مهندسی به شمار می‌آمد.
۷. Hellcat V8
خانواده پیشرانههای سری جدید HEMI کرایسلر با نام هلکت (Hellcat/گربه جهنمی)، برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ به بازار جهانی معرفی شد. این پیشرانه مجهز به سوپرشارژر با توان تولید ۷۰۷ اسب بخار و ۸۸۰ نیوتون.متر گشتاور، در مراحل تحقیق و توسعه، به دلیل داشتن توان و گشتاور تولیدی بسیار زیاد، به سیستم داینو (سیستم اندازه گیرنده مشخصات و توان فنی پیشرانه) شرکت کرایسلر آسیب وارد کرد. به همین دلیل کرایسلر مجبور شد به منظور ادامه فرایند تست و توسعه این پیشرانه، سیستم داینو خود را ارتقا دهد.
این پیشرانه ۶.۲ لیتری، در بدو ورود به بازار، عنوان قدرتمندترین پیشرانه V8 پرخوران (مجهز به توربوشارژر یا سوپرشارژر) تولید انبوه جهان را به خود اختصاص داد و با داشتن ساختار فنی بسیار بادوام، به یکی از برترین پیشرانههای V8 تاریخ بدل شد. سری هلکت سپس به دو خانواده چشم قرمز (Red Eye) و دیمن (Demon/به معنای شیطان) ارتقا یافت که نسخه اول با ۷۹۷ اسب بخار و نسخه دوم با ۸۴۰ اسب بخار از قدرتمندترین و بادوام‌ترین پیشرانههای جهان به حساب می‌آیند.
نسخه سومی نیز با نام Hellephant 426 (ترکیب دو واژه Hell به معنای جهنم و Elephant به معنای فیل/یادآور نسخه کلاسیک 426 HEMI بر اساس طراحی مدرن پیشرانه Hellcat) به حجم ۷.۰ لیتر به صورت جداگانه تولید شد که قادر به تولید ۱۰۰۰ اسب بخار و ۱۳۰۰ نیوتون.متر گشتاور است. این پیشرانه یکی از قدرتمندترین پیشرانههای تولید انبوه جهان در بازار (در کنار ZZ632 شورولت) به شمار می‌آید.
۸. GM LT V8
سری پیشرانههای LT V8 جنرال موتورز در سال ۲۰۱۴ و بر اساس پیشرانههای قدیمی‌تر سری LS (معروف به LSX) برای نسل هفتم شورولت کوروت (C7) معرفی شد. نسل هشتم کوروت (C8) اما با معرفی در سال ۲۰۲۰، از سری جدید پیشرانههای LT بهره گرفت که نسخه ۶.۲ لیتری LT2 تنفس طبیعی آن در نسخه پایه، از دیدگاه مهندسی و توان فنی به اندازه‌ای ارتقا یافت که تنها با داشتن ۴۹۵ اسب بخار قدرت و ۶۴۰ نیوتون.متر گشتاور، پوزه تمامی ابرخودروهای اروپایی رقیب خود را به خاک مالید.
شورولت در نسخه Z06 جدید C8 از پیشرانه LT6 رونمایی کرده است که با داشتن ۵.۵ لیتر حجم و بهره‌گیری از سیستم سوپاپ بندی DOHC (۳۲ سوپاپ) و میلنگ کراس شکل (Cross Plane)، قادر به تولید ۶۷۰ اسب بخار قدرت و ۶۲۵ نیوتون.متر گشتاور است. این پیشرانه جدید با عبور از حد و مرز توان پیشرانه M159 V8 مرسدس بنز، عنوان قدرتمندترین پیشرانه V8 تنفس طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است. شورولت کوروت C8 Z06 جدید با ورود به بازار، به کمک این پیشرانه، به یکی از قدرتمندترین ابرخودروهای حال حاضر جهان بدل خواهد شد.
۹. AM Twin S/C V600 V8
شرکت بریتانیایی آستن مارتین را می‌توان از دیدگاه طراحی و تولید خودروها، به نوعی به مازراتی ایتالیا تشبیه کرد. این شرکت الزاما بر توان فنی محصولات خود متمرکز نیست و درست همانند مازراتی، بیشتر پرستیژ، خاص بودن و لوکس‌گرایی را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داده است.
این شرکت اما در سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۰، نمونه خاصی ازمدل وَنتِج (Vantage) را با پیشرانه ۵.۳ لیتری V8 روانه بازار کرد که به شکلی سنت شکن به دو سوپرشارژر مجهز بود. این ستاپ فنی چه در آن زمان و چه امروزه، از سوی هیچ خودروساز دیگری در این مقیاس تولید و به مرحله اجرا نرسیده بود.
این پیشرانه عجیب و غریب و در عین حال بسیار خاص و زیبا، در قدرتمندترین حالت ممکن قادر به تولید ۶۰۰ اسب بخار قدرت و ۸۱۵ نیوتون.متر گشتاور بود و کد V600 نیز به همین دلیل به آن اختصاص یافته بود. تیراژ بسیار محدود ۲۸۰ دستگاه آستن مارتین ونتج V600 با این پیشرانه بخصوص به تولید رسید که باعث شد این نسخه خاص از آستن مارتین ماهیت ارزشمند کلاسیک و کلکسیونی پیدا کند.
پیشرانه V600 V8 دو سوپرشارژر را باید یکی از شاهکارهای مهندسی قرن بیستم و یکی از قدرتمندترین پیشرانههای بریتانیایی و از زیباترین پیشرانههای V8 تاریخ، از نظر طراحی ظاهری و بصری دانست.
۱۰. BBF 429 V8
جدال مشهور فورد و فراری در راستای پیروزی در مسابقات استقامت ۲۴ ساعته لُمانز (LeMans) دهه ۱۹۶۰ میلادی، یکی از مشهورترین وقایع صنعت خودرو قرن بیستم است که به خلق برخی از خودروهای افسانه‌ای و دیوانه کننده فورد انجامید.
سری پیشرانههای ۷.۰ لیتری ۴۲۹ فورد با ریشه در نسخه‌های کم حجم‌تر، راه خود را به پیروزی‌های متعدد و خیره کننده فورد بر فراری، در مسابقات مشهور ۲۴ ساعت لُمانز و سپس به نسخه‌های تولید انبوه هیولاهای خیابانی ماستنگ باز کرد.
سری پیشرانههای ۷.۰ لیتری بلوک بزرگ ۴۲۹ فورد (BBF 429)، رقیب مستقیم پیشرانههای بلوک بزرگ ۴۵۴ جنرال موتورز و ۴۲۶ کرایسلر در دهه ۱۹۶۰ میلادی بود. این پیشرانههای حجیم، قدرتمند و بادوام، با وجود اثبات توانایی‌های خود در مسابقات مختلف اتومبیلرانی نظیر مسابقات ۲۴ ساعته استقامت لُمانز و مسابقات مشهور آمریکایی SCCA، در نسخه‌های تولید انبوه خیابانی دهه ۱۹۶۰ میلادی، با رده بندی حدود ۳۷۵ اسب بخار و ۶۱۰ نیوتون.متر گشتاور معرفی شده بودند. این موضوع در حالی بود که کارشناسان با ارزیابی این پیشرانه‌ها در آزمایش‌های خصوصی و مستقل غیر شرکتی، توان خروجی را در حدود ۵۰۰ اسب بخار و گشتاور را فراتر از ۷۰۰ نیوتون.متر اعلام کردند.
این سری پیشرانههای بلوک بزرگ از نظر توان فنی و زیبایی بصری (مخصوصا در نسخه پیشرانه عقب فورد GT40) نیز در زمره برترین پیشرانههای تاریخ خودروسازی جهان قرار دارد.
تالیف و نوشته: شهاب انیسی
