مدت‌ها پیش از آن که خودروسازان چینی به تولید خودروهای مجهز به پیشرانه‌های توربو روی آورند، استفاده پیشرانه‌های تنفس طبیعی قدیمی طراحی شده از سوی برندهای مطرح جهان اولین انتخاب آن‌ها بود. اما از آنجایی که پیشرانه‌های تنفس طبیعی قدیمی توان چندانی در اختیار خودروسازان رو به رشد چینی و محصولات آن‌ها نمی‌گذاشت، تصمیم بر آن شد تا کم کم به استفاده از پیشرانه‌های کم حجم‌تر اما مجهز به سیستم پرخوران توربو روی آورند تا ضمن کسب بازه قدرتی قابل قبول، مصرف سوخت معقولی را نیز به دست آورند.
پیشرانه‌های توربو چینی بیشتر از نوع بهینه‌سازی شده (Optimized) هستند. به این معنا که با پذیرش افزایش میزان پیچیدگی فنی و دشواری بیشتر در نگهداری خودرو، این پیشرانه‌ها با حجم پایین‌تر، قادر به تولید قدرتی نزدیک یا کمی بالاتر از پیشرانه‌های تنفس طبیعی حجیم‌تر هستند.
شرکت کرمان موتور نیز زمانی از مونتاژ کننده‌های محصولات تنفس طبیعی حجم بالا بود. سدان سایز متوسط لیفان 820 که از سال 1395 روانه بازار ایران شد یکی از این دست محصولات حجم بالا تنفس طبیعی به حساب می‌آمد که متاسفانه برخلاف انتظار با استقبال چندان گرمی مواجه نشد و تولید آن خیلی زودتر از موعد انتظار متوقف شد. یک کلاس پایین‌تر از دیدگاه ابعادی، سدان کامپکت جک J5 قرار دارد که از پیشرانه تنفس طبیعی کوچک‌تر از 820 بهره می‌برد و از قضا متولی مونتاژ و عرضه آن به بازار ایران نیز خود شرکت کرمان موتور بود.
ریشه شناسی
جک J5 در سال 2011 از سوی برند جک و از زیرمجموعه Heyue (هه-یو) این برند به بازار چین معرفی شد. J5 با داشتن توان فنی قابل قبول، طراحی مناسب، ابعادی کاربردی و کیفیت فنی و مونتاژی درخور توجه در بازار ایران به خوبی مورد استقبال گرفت. البته لازم به تاکید است که محصولات این برند در بازار ایران از بسیاری از سایر برندهای چینی برتر شناخته شده و معمولا مشتریان جک در بازار کشور با در نظر داشتن کیفیت و بازار خوب دو محصول دیگر J3 و S5، از نام آن به خوبی یاد می‌کنند. تولید J5 در سال 2017 متوقف شد تا جای خود را به سدان لیفت‌بک جدید با نام A5 این بار از زیرمجموعه (Jiayue) جیایو شرکت جک دهد.
لیفان اما کمی متفاوت با جک، برای جا بازکردن در بازار ایران با مشکلات زیادی مواجه شد. محصولات این برند از دیدگاه کیفیت مونتاژ و متریال مورد استفاده یک سر و گردن پایین‌تر از جک ایستاد و حواشی بسیار زیاد پیرامون توان فنی کم محصولات آن در ایران باعث شد مدل‌هایی چون X60 و X50، عرصه حضور را بر مدل 820 تنگ کنند. این در حالی است که مدل 820 لیفان از دیدگاه طراحی و توان فنی چند سر و گردن بالاتر از دو مدل دیگر لیفان قرار می‌گیرد. 820 در سال 2015 روانه بازار چین شد و بدون ارائه نسخه جدید یا فیس لیفت همچنان بر خط تولید لیفان قرار دارد.
طراحی، نوآوری 820 و ساده پردازی J5
با وجود طراحی نمای خارجی اجرا شده از سوی موسسه طراحی نامی ایتالیایی پینینفارینا (Pininfarina)، J5 آنچنان که باید بر دل نمی‌نشیند. البته اینکه طراحی این خودرو را موسسه پینینفارینا عهده‌دار بوده است الزاما به معنای زیبایی بی چون و چرا نیست. در بهترین حالت می‌توان نمای خارجی J5 را مصداق بارز ضرب‌المثل “هر چقدر پول دهی، همان قدر آش می‌خوری” دانست چرا که زیبایی طراحی نمای خارجی در گرو بودجه‌ای است که شرکت خودروساز از بخش تحقیق و توسعه در اختیار موسسه طراح قرار می‌دهد و ظاهرا در مورد J5 این بودجه چندان دندان‌گیر نبوده است.
نمای خارجی J5 از هر نظر ساده، بی‌آلایش و به دور از هر نوع اغراق است. بخش جلویی خودرو دربر گیرنده دو چراغ نسبتا بزرگ اما کشیده در راستای طولی خودرو است که با جلو پنجره‌ای باریک و زیرپری سه تکه با دو مه‌شکن و استفاده از حداقل میزان تریم کرومی کامل می‌شود. نمای جانبی با خط شانه‌ای که از پشت گلگیرهای جلو آغاز شده و با امتداد روی دستگیره درها تا لبه در صندوق عقب امتداد می‌یابد، کمی از حالت خسته کننده خود خارجی می‌شود.
چراغ‌های عقب و شیوه اتصال آن‌ها به هم با یک نوار کرومی باریک و ادغام دو چراغ راهنما و دنده عقب در امتداد این نوار، شباهت بی‌مانندی به طراحی محصولات کمپانی جگوار در سال‌های پس از 2010 دارد. با این حال رعایت تناسبات هندسی و البته به کارگیری حجم قابل توجهی از المان‌های محافظ‌کار را می‌توان از بزرگ‌ترین نقاط قوت طراحی نمای خارجی جک J5 دانست.
لیفان 820 با زبان طراحی جدیدی از سوی برند لیفان روانه بازار ایران شد و از این رو از دیدگاه طراحی به هیچ عنوان به دو مدل لیفان X50 و X60 نمی‌چسبد. چراغ‌های جلو 820 با گرافیک و طراحی زیبا و خشن به جلوپنجره کرومی نسبتا بزرگ ذوزنقه‌ای متصل شده است. زیرسپر یک تکه مزین به نوار باریک سیستم روشنایی در روز نشان می‌دهد که این خودرو بر اساس استانداردها و المان‌های روز طراحی خودرو بنا شده است.
خط شانه برجسته و بزرگ این خودرو از چراغ‌های جلو آغاز شده و با امتداد روی دستگیره درها به گوشه چراغ‌های عقب می‌رسد. قوس زیبای ستون C و اتصال آن به لبه برجسته در صندوق عقب در کنار چراغ‌های یکپارچه قرمز رنگ پشت 820، احتمالا بارزترین المان طراحی نمای پشتی این خودرو است. بی‌نیاز به اثبات است که طراحی و گرافیک چراغ‌های جلو و عقب 820 با الهام از چراغ‌های بی ام و سری پنج نسل ششم (F10) بوده است و جلو پنجره آن به جلوپنجره محصولات هیوندای شباهت دارد. با وجود انتقادی که به این الهام‌گیری و شباهت طراحی وارد است، باید اعتراف کرد که بر نمای خارجی 820 به خوبی نشسته و با سایر بخش‌های خودرو هم‌خوانی دارد.
ضمن درنظر داشتن ابعاد بزرگ‌تر و کلاس بالاتر 820 در مقایسه با J5، این خودرو در طول برابر با 275 میلی‌متر کشیده‌تر، در عرض 70 میلی‌تر پهن‌تر و در ارتفاع برابر با 15 میلی‌متر مرتفع‌تر است. همچنین فاصله محورهای 820 به اندازه 65 میلی‌متر کشیده‌تر از J5 است. جای تعجب ندارد ابعاد خارجی و ظاهر ایستا 820 به مراتب دلنشین‌تر و زیباتر از J5 جلوه کند.
نمای داخلی، لیفان اندکی برتر از جک
تلاش لیفان به منظور لوکس جلوه دادن 820، نه الزاما در بخش متریال به کار رفته در نمای داخلی بلکه در سبک طراحی آن به وضوع مشخص است. در نتیجه اگر چشم بر کیفیت متریال داخلی اتاق این خودرو ببندیم، خواهیم دید که طراحی نمای داخلی 820 شباهت بسیار زیادی به نمای داخلی خودروهای کره‌ای تولید حوالی 2010 دارد. داشبرد خودرو کاملا به صورت قرینه دربخش میانی در برگیرنده تمامی ادوات کنترلی و نمایشگر سیستم مولتی مدیا است که همگی در قالبی عمودی به کنسول میانی متصل شده‌اند.
استفاده بسیار جزئی از تریم تزئیناتی براق، به کارگیری تریم طرح چوب بر کنسول میانی و بخش شیفتر دنده (و رودری‌ها) و کلید‌های اطراف آن در شباهتی جزئی به محصولات پورشه، ظاهری لوکس‌گرا به خود گرفته‌اند. غربیلک فرمان از نوع چهار شاخه است که بیشتر در محصولات متوسط کره‌ای به کار گرفته می‌شود. نشانگرهای پشت فرمان نیز دو نشانگر آنالوگ دایره‌ای به همراه یک نمایشگر LCD به عنوان کامپیوتر سفری است اما استفاده از دو نمایشگر بسیار ساده و کوچک LCD در مرکز نشانگرهای اصلی، نشان از توجه لیفان به طراحی گیرا و زیبای نمای داخلی 820 دارد.
شاید 820های مونتاژ کرمان موتور با سادگی بیشتر خود نتوانستند لوکس‌گرایی مورد نظر لیفان برای 820 را در بازار ایران پیاده کنند اما نسخه‌های متنوعی از این خودرو در تریم دو رنگ نمای داخلی و بخیه‌های لوزی رودری‌ها و صندلی‌ها در بازار چین عرضه شد که به واقع زیبایی نمای داخلی این خودرو را دو چندان می‌کند.
J5 با استفاده از متریال نه چندان جالب در کنار طراحی بسیار ساده و اقتصادی نمای داخلی، بر خلاف 820 نه تلاشی برای لوکس بودن دارد و نه اسپرت بودن. طراحی بسیار ساده این خودرو تنها در بخش میانی داشبرد و قرارگیری مجموعه کنترلی کلید‌های سیستم تهویه وسیستم صوتی در قابی با تریم مشکی پیانویی (مشترک با تریم رودری‌ها) تکمیل می‌شود. مجموعه نشانگرهای پشت فرمان سه شاخه شکاف‌دار نیز مجموعه‌ای آنالوگ متشکل از سه دایره در هم تنیده است که شاید پیچیده‌ترین و جذاب‌ترین بخش نمای داخلی این خودرو باشد. نه تنها استفاده جک از تریم‌های کرومی و مشکی پیانویی در نمای داخلی J5 بسیار محدود بوده است بلکه استفاده از این تریم‌ها نیز چندان فکر شده و منطقی انجام نگرفته است.
با توجه به ابعاد بزرگ‌تر 820 جای تعجب ندارد که فضای صندوق این خودرو برابر با 510 لیتر حجم دارد. این حجم در زمره بزرگ‌ترین صندوق عقب‌های موجود میان رقبای هم کلاس بازار ایران قرار می‌گیرد اما J5 تنها 430 لیتر فضای بار در اختیار سرنشینان خودرو قرار می‌دهد. هر چند این رقم به هیچ عنوان بد نیست اما همچنان نشان می‌دهد که فضای نشیمن ردیف دوم صندلی‌ها در 820 بسیار جادارتر و دلبازتر از J5 است.
مشخصات فنی، یکسان اما متفاوت
جک J5 در ابتدای تولید با پیشرانه 1.5 لیتری و گیربکس 5 سرعت دستی در ایران مونتاژ شد که از دیدگاه عملکرد مجموعه فنی چیزی نزدیک به پژو 206 صندوق‌دار بود. کرمان موتور چندی بعد نسخه اتوماتیک این محصول را روانه بازار ایران کرد که به دلیل داشتن پیشرانه قدرتمندتر و سطح آپشن‌های رفاهی بیشتر، به اصلی‌ترین نسخه تولیدی J5 برای کرمان موتور بدل شد و جای نسخه دستی را در خط تولید گرفت.
نسخه اتوماتیک J5 به پیشرانه چهار سیلندر 1.8 لتری 16 سوپاپ به قدرت 141 اسب بخار در دور 6500 و گشتاور 165 نیوتون.متر در دور 5000 مجهز است. این پیشرانه به یک گیربکس اتوماتیک سنتی 4 سرعت متصل شده است که می‌تواند وزن 1350 کیلوگرمی J5 را در حدود 10.5 ثانیه از حالت سکون به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت برساند که نه چندان جالب توجه یا چشمگیر است. با این حال مصرف سوخت متوسط این خودرو برابر با حدود 7.5 لیتر در هر 100 کیلومتر عنوان شده است که برای پیشرانه‌ای 1.8 لیتری آن هم در اتصال به گیربکس 4 سرعته رقم قابل احترامی است.
پیشرانه 820 نیز همانند J5 از نوع چهار سیلندر 16 سوپاپ اما به حجم قابل توجه 2.4 لیتر است. این پیشرانه که گویی مهندسی‌اش را از پیشرانه 2.4 لیتری تویوتاکمری XV40 الهام گرفته است می‌تواند قدرتی برابر با 158 اسب بخار در دور 5700 و گشتاوری معادل 220 نیوتون.متر در دور 4000 به تولید برساند و این در حالی است که به گیربکس 6 سرعت سنتی اتوماتیک متصل است.
با وجود پیشرانه‌ای قوی‌تر و گیربکس که از دو ضریب دنده بیشتر بهره می‌گیرد، شتاب صفر تا 100 کیلومتر بر ساعت 820 درست همانند J5 برابر با 10.5 ثانیه اما مصرف سوخت متوسط آن در حدود 8.7 لیتر در هر 100 کیلومتر عنوان شده است. این تفاوت خروجی در مجموعه فنی دو خودرو چندان جای تعجب ندارد چرا که 820 نه تنها وزن بیشتری در حدود 1550 کیلوگرم دارد بلکه بر اساس روایت‌ها، گیربکس این خودرو چندان با پیشرانه هماهنگ نیست.
سخن نهایی
لیفان 820 از هر نظر بر جک J5 برتری دارد. لیفان با ابعاد بزرگ خود خودرویی مناسب برای ترددهای بین شهری و مناسب برای خانواده است که در مجموع توان مجموعه فنی و فضای داخلی آن مشتری را راضی نگه می‌دارد. در مقایسه با J5 طراحی بهتر و به روز‌تری دارد و کیفیت مونتاژ آن قابل قبول است اما مشکل 820 از آنجایی آغاز شد که بازار خودرو ایران نیز چند سالی است همانند بازار خودرو جهانی با سرعت و شدت قابل توجهی به سوی کلاس کراس اوور روانه شده است و در این میان مشتریان تمایل بیشتری برای خرید شاسی بلند دارند تا یک سدان خانوادگی سایز متوسط.
از آن گذشته 820 در زمان عرضه گران قیمت‌ترین و بزرگ‌ترین سدان چینی بازار ایران بود و بازه قیمت آن باعث شد مشتریان احتمالی به خودروهای سایز کوچک از محصولات رقیب یا کراس اوورها روی آورند و از خرید 820 منصرف شوند.
با این وجود 820 برای آن دسته از مشتریان طالب یک سدان خانوادگی جادار با توان فنی خوب و هزینه نگهداری نسبتا پایین و ساده (ارزان‌تر و ساده‌تر از خودروهای توربو) همچنان گزینه خوبی در بازار دست دوم به حساب می‌آید که بدون شک از جک J5 برتر است اما احتمالا بازار دست دوم آن به حرارت J5 نیست.
نویسنده: شهاب انیسی
با درود و سپاس فراوان از مطالب زیبا و مفیدتون