برای خودروها دو نوع بیمه وجود دارد که عبارتند از بیمه شخص ثالث و بیمه بدنه. بیمه شخص ثالث طبق قانون اجباری است و تمامی رانندگان باید آن را برای خودروی خود تهیه کنند. اما بیمه بدنه اختیاری است و رانندگان می‌توانند برای اطمینان بیشتر از آن استفاده کنند. بیمه شخص ثالث برای جبران خسارت‌های مالی و جانی است که در تصادف به دیگران وارد می‌شود. در مقابل بیمه بدنه ماشین برای جبران خسارت‌هایی است که به خودروی خود راننده وارد می‌شود. این بیمه حتی اگر راننده مقصر باشد، خسارت‌های موجود را پرداخت می‌کند. مثل سایر بیمه‌ها، قوانین بیمه بدنه خودرو نیز شامل موارد مختلفی است و بایدها و نبایدهایی دارد.
قوانین بیمه بدنه برای پوشش اصلی خسارات
بر اساس قوانین بیمه بدنه خودرو، در حوادث زیر این نوع بیمه خسارت‌های موجود را جبران خواهد کرد:
- اگر خودروی تحت بیمه بدنه در اثر تصادف، حریق، انفجار، واژگونی و یا سقوط آسیب ببیند، هزینه تعمیر آن را بیمه بدنه پوشش می‌دهد.
- اگر خودروی تحت بیمه به هر جسم ثابت یا متحرک برخورد کند، خسارت وارده را شرکت بیمه جبران می‌کند.
- اگر خودروی تحت بیمه سرقت شود یا در زمان سرقت به قطعات آن صدمه برسد، شرکت بیمه مسئول جبران هزینه‌ها خواهد بود.
- اگر خودروی تحت بیمه در حین حمل و نقل و انتقال دچار صدمه شود، شرکت بیمه هزینه تعمیرات را متحمل می‌شود.
- اگر خودروی تحت بیمه در جریان نجات جان افراد صدمه دیده باشد، شرکت بیمه علاوه بر تقدیر از کار خیرخواهانه بیمه‌گذار، خسارت را نیز پرداخت می‌کند.
قوانین بیمه بدنه برای پوشش تکمیلی خسارات
در صورت استفاده از بیمه بدنه تکمیلی و پرداخت حق بیمه بیشتر، طبق قوانین بیمه مرکزی، بیمه‌گذار مشمول خدمات زیر می‌شود:
- جبران خسارت‌های ناشی از حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و فوران آتش‌فشان
- پرداخت هزینه ایاب و ذهاب روزانه به شخص بیمه‌گذار در صورتی که خودرو برای تعمیر در تعمیرگاه باشد (حداکثر ۳۰ روز)
- جبران خسارت در صورت دزدیده‌شدن وسایل و تجهیزات خودرو در حال توقف
- جبران خسارت در صورت شکستن یک یا چند شیشه خودرو در اثر ضربه
- پرداخت خسارت بر اساس ارزش روز خودرو
- جبران خسارت در صورت پاشیده‌شدن مواد اسیدی، شیمیایی و رنگ روی بدنه خودرو
- حذف فرانشیز و جبران کامل هرگونه خسارت به خودرو
- جبران خسارت‌های وارده به خودرو در خارج از کشور
- جبران خسارت‌های ناشی از کشیدن میخ، اجسام تیز و ایجاد خط و خش بر روی خودرو
قوانین دریافت تخفیف بیمه بدنه خودرو
طبق قانون جدید تخفیف بیمه بدنه برای دریافت تخفیف هنگام خرید و یا تمدید بیمه بدنه، شروطی وجود دارد که عبارتند از:
- در صورت صفر بودن خودرو، تخفیف ۲۰ الی ۳۰ درصدی ارائه می‌شود.
- اگر حق بیمه به صورت نقدی پرداخت شود، در این حالت تا ۱۰ درصد تخفیف اعمال خواهد شد.
- چنانچه بیمه بدنه برای چند سال استفاده نشود، در این حالت نیز راننده متناسب با تعداد سال، مشمول دریافت تخفیف خواهد شد.
شرایط عمومی بیمه بدنه
مثل هر بیمه دیگر، قوانین بیمه بدنه خودرو شامل اصول و موارد معینی است که مهمترین آنها عبارتند از:
- رعایت اصل حد اعلای حسن نیت
- پرداخت حق بیمه
- اعلام تشدید خطر
- اعلام خسارت
- عدم اظهارات خلاف واقع
- جلوگیری از وقوع حادثه و توسعه خسارت
- خودداری از جابه‌جایی یا تعمیر وسیله نقلیه
رعایت اصل حد اعلای حسن نیت
زمانی که می‌خواهید برای خودروی خود بیمه بدنه تهیه کنید، باید اطلاعاتی را به شرکت بیمه ارائه دهید. شرکت بیمه با توجه به این اطلاعات، نرخ بیمه بدنه شما را تعیین کرده و بیمه‌نامه را صادر می‌کند. اگر شما اطلاعات نادرستی را در اختیار شرکت بیمه بگذارید، در صورت وقوع خسارت، شرکت بیمه موظف به پرداخت آن نخواهد بود و بیمه‌نامه شما اعتبار خود را از دست می‌دهد.
پرداخت حق بیمه نامه بدنه خودرو
دریافت بیمه‌نامه منوط به پرداخت حق بیمه است. اگر بیمه‌نامه را نقداً خریداری کنید، باید کل مبلغ را در هنگام خرید بپردازید. اما اگر بیمه‌نامه را به صورت قسطی تهیه کنید، باید در سررسیدهای معین اقدام به پرداخت اقساط کنید. در صورت عدم پرداخت حق بیمه، شرکت بیمه می‌تواند بیمه‌نامه را لغو کند یا مسئولیتی در قبال جبران خسارت شما نپذیرد.
اعلام تشدید خطر
زمانی که بیمه‌گذار خودروی خود را بیمه می‌کند، اطلاعاتی مانند نوع استفاده، ارزش و مواردی از این دست را به شرکت بیمه ارائه می‌دهد.
طبق قوانین بیمه بدنه خودرو اگر در طول دوره بیمه این اطلاعات تغییر کند، باید به شرکت بیمه اطلاع داده شود. در صورت خودداری از این کار، شرکت بیمه مسئول پرداخت خسارت در شرایط نامتعارف نخواهد بود و خسارت بر اساس اطلاعات اولیه محاسبه می‌شود.
اعلام خسارت
بیمه‌گذار موظف است که در صورت وقوع خسارت، حداکثر ظرف پنج روز کاری از تاریخ حادثه، شرکت بیمه را مطلع سازد و مدارک مورد نیاز را به شرکت بیمه تحویل دهد.
عدم اظهارات خلاف واقع
هر گونه ارائه اطلاعات خلاف واقع و تقلب هنگام خرید بیمه‌نامه باعث می‌شود شرکت بیمه در زمان وقوع حادثه از جبران خسارت خودداری کند.
جلوگیری از وقوع حادثه و توسعه خسارت
نباید فراموش کرد که مسئولیت پیشگیری از حادثه و کاهش خسارت بر عهده بیمه‌گذار است. گاهی مواقع برخی افراد عمداً به خودروی خود آسیب می‌زنند تا از بیمه خسارت دریافت کنند. وجود فرانشیز در قانون بیمه بدنه برای جلوگیری از این نوع تقلب‌ها است.
خودداری از جابجایی یا تعمیر وسیله نقلیه
در صورت بروز حادثه، بیمه‌گذار نباید مکان خودروی خود را تغییر دهد. این کار تنها در صورتی مجاز است که با دستور مامور انتظامی انجام شود.
تعیین سهم بیمه گذار در پوشش سرقت کلی بیمه بدنه
با توجه به قانون جدید بیمه بدنه خودرو و بخشنامه ابلاغی از سوی بیمه مرکزی، نحوه تعیین سهم بیمه‌گذار از مبلغ بازیافتی در صورت سرقت کل وسیله نقلیه به این شرح است.
اگر ظرف یک‌سال پس از پرداخت خسارت و انتقال مالکیت وسیله نقلیه به بیمه‌گر، وسیله نقلیه سرقت‌شده کشف شود، شرکت بیمه‌گر باید پس از فروش آن با رعایت آیین‌نامه بازیافت خسارت، سهم بیمه‌گذار را براساس درصد کسورات خسارت پرداخت‌شده و نه معادل آن، محاسبه و پرداخت کند.
فرمول محاسبه سهم بیمه‌گذار از مبلغ بازیافتی به شکل زیر است:
مبلغ بازیافتی x درصد کسورات خسارت
شرایط فسخ از طرف بیمه گر
چنانچه شرکت بیمه با شرایط زیر مواجه شود، می‌تواند بیمه بدنه را یک طرفه فسخ کند:
- عدم پرداخت به موقع اقساط
- تشدید خطرات پیش‌بینی‌شده برای وسیله نقلیه
- ارائه اطلاعات اشتباه از سوی مالک به طور عمدی
شرایط فسخ از طرف بیمه گذار
بیمه‌گذار هم می‌تواند در شرایط زیر بیمه بدنه خودروی خود را فسخ کند:
- توقف فعالیت مالک خودرو
- کاهش ریسک بیمه و خودداری شرکت بیمه از بازگرداندن مابه‌التفاوت
ذکر این نکته ضروری است که فسخ بیمه بدنه، چه از سوی بیمه‌گذار و چه از سوی بیمه‌گر، باید طبق توافق کتبی باشد. همچنین باید گفت که پس از اعلام رسمی فسخ، بیمه بدنه تا ۱۰ روز اعتبار خواهد داشت.
شرایط فسخ بیمه بدنه در صورت فروش خودرو
اگر مالک قصد فروش ماشین خود را داشته باشد، می‌تواند بیمه بدنه آن را فسخ کرده و مابقی حق بیمه را از شرکت دریافت کند. البته امکان انتقال بیمه بدنه به مالک جدید و ادامه تعهدات در قبال وی وجود دارد. این موضوع هنگام خرید ماشین و کارشناسی خودرو لحاظ می‌شود. بنابراین داشتن بیمه بدنه به نوعی روی قیمت خودرو کارکرده می‌تواند تأثیرگذار باشد.
حالت‌های دریافت خسارت
در سه حالت مالک خودرو یا همان بیمه‌گذار می‌تواند برای دریافت خسارت اقدام کند. این حالت‌ها عبارتند از:
مقصر بودن بیمه گذار
چنانچه بیمه‌گذار تصادف کند و مقصر باشد، بیمه بدنه خسارت واردشده به خودروی وی را جبران خواهد کرد. این بیمه فقط خسارت وارده به خودروی بیمه‌گذار را جبران می‌کند و نمی‌توان از آن برای پرداخت خسارت به مالک خودروی دیگر استفاده کرد.
مقصر نبودن بیمه گذار
در صورتی که بیمه‌گذار تصادف کند و طرف مقابل مقصر حادثه باشد، بیمه شخص ثالث طرف مقابل، خسارت‌های راننده غیرمقصر را پرداخت خواهد کرد. اگر میزان خسارت واردشده به خودروی بیمه‌گذار غیرمقصر فراتر از تعهد مالی بیمه شخص ثالث راننده مقصر باشد، دو حالت زیر پیش خواهد آمد:
- بیمه‌گذار می‌تواند از بیمه بدنه خود برای باقیمانده خسارت استفاده کند. در این شرایط تخفیف بیمه بدنه وی از بین نمی‌رود، اما شرکت بیمه بعد با او حساب می‌کند.
- چنانچه بیمه‌گذار فاقد بیمه بدنه باشد، در این شرایط باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرد.
ذکر این نکته ضروری است که بر اساس قوانین بیمه بدنه خودرو، وسایل نقلیه موجود به دو دسته متعارف و نامتعارف طبقه‌بندی می‌شوند و اگر خودروی غیرمقصر در تصادف جزو دسته نامتعارف‌ها باشد، شرایط و میزان خسارت تحت پوشش متفاوت خواهد بود.
فرار مقصر حادثه
چنانچه پس از تصادف راننده مقصر اقدام به فرار کند و یا به هر دلیلی در دسترس نباشد، مالک خودروی صدمه‌دیده چاره‌ای جز استفاده از بیمه بدنه خود نخواهد داشت. گفتنی است طبق قوانین بیمه بدنه خودرو در این حالت تخفیف بیمه‌گذار از بین می‌رود.
مدارک اعلام خسارت بیمه بدنه
بر اساس قانون جدید بیمه بدنه خودرو برای دریافت خسارت، بیمه‌گذار باید با تهیه مدارک زیر به شرکت بیمه مراجعه کند:
- کروکی یا گزارش مورد تأیید مقامات انتظامی
- اصل بیمه بدنه معتبر در زمان وقوع تصادف
- بیمه‌نامه ثالث معتر در زمان وقوع تصادف
- کارت مالکیت یا سند خودرو
- اصل گواهینامه راننده تحت بیمه هنگام تصادف
- کارت ملی راننده مقصر تصادف
کلام آخر
بیمه بدنه یکی از مهمترین انواع بیمه است که می‌تواند در صورت وقوع حوادث ناگوار، هزینه‌های بعضاً سنگین را جبران کند. اگرچه این بیمه اجباری نیست، ولی وجود آن خیال راننده را در برابر حوادث و سوانح گوناگون راحت می‌کند، مخصوصاً در شرایط کنونی که هزینه‌ها بسیار بالاست و قطعات خودروهای جدید و خارجی قیمت خیلی زیادی دارند. از این رو، توصیه می‌شود در صورت توان مالی، حتماً نسبت به تهیه بیمه بدنه خودرو اقدام کنید.
سوالات متداول
تکلیف بیمه بدنه در صورت فروش خودرو چیست؟
هنگام فروش ماشین، بیمه‌گذار می‌تواند بیمه‌نامه را فسخ کند و یا آن را به خریدار جدید انتقال دهد.
آیا بیمه بدنه برای تصادفات خارج از مرز پوشش دارد؟
بله، در صورت استفاده از بیمه بدنه تکمیلی، خسارت‌های ناشی از تصادف در خارج از مرزهای کشور نیز تحت پوشش قرار می‌گیرد.
نویسنده: سعید علیپور
