زمانی که صحبت از سفرهای هیجان‌انگیز آفرود به میان می‌آید، اولین اقدام پس از خرید خودرو موردنیاز، تجهیز آن به بازه گسترده‌ای از آپشن‌های فنی و رفاهی ویژه آفرود است که از قضا، بیشتر آن‌ها هیچ کاربرد خاصی در بیراهه‌ها و مشکلات مربوط به این ورزش حرفه‌ای ندارند.
پس بهترین اقدام برای تجهیز یک خودرو آفرود به آپشن‌های کاربردی، در نظر داشتن نیاز فنی و سپس نیازهای شخصی است تا هزینه‌های گزاف لوازم و تجهیزات آفرود، در درجه اول صرف رفع نیازهای حساس و حیاتی ابتدایی شود. از بین لوازم مختلف ۱۰ مورد از ضروری ترین تجهیزات آفرود است که داشتن آن‌ها برای یک آفرودر، در اولویت اول قرار دارد.
تایرهای مناسب
اگر در انتخاب ابتدایی خودرو ویژه آفرود خود دقت کافی به عمل آورید، انتخاب تایر سایز مناسب به تنهایی می‌تواند توان بیراهه‌نوردی خودرو را تا شکل چشمگیری افزایش دهد. در نتیجه با انتخاب تایر مناسب ممکن است دیگر نیاز مبرمی به افزایش ارتفاع خودرو از سطح زمین احساس نشود.
پس برای خودرو بیراهه‌نورد خود، تایری انتخاب کنید که در تناسب با توان فنی و ساختار مهندسی‌شده آن باشد. استفاده از تایرهای بسیار بزرگ به دلیل داشتن وزن و قطر زیاد، فشار بسیار زیادی به زیربندی، تعلیق، پیشرانه و گیربکس وارد می‌کند و سواری آن را در مسیرهای آسفالته با خلل قابل توجه همراه می‌کند. در نتیجه ضمن در نظر داشتن نوع آج تایر، به ابعاد آن در تناسب با خودرو مورد نظر نیز توجه داشته باشید و از اغراق پرهیز کنید تا خودرو مورد نظر، توانایی‌های استاندارد خود را از دست ندهد.
بیل
شاید خنده‌دار باشد، اما به هنگام گرفتاری در بیشتر مسیرهای بیراهه، هیچ وسیله‌ای به اندازه یک بیل ساده نمی‌تواند شما را از دردسر برهاند. به همین دلیل این وسیله یکی از ضروری ترین تجهیزات آفرود است. اگرچه وینچ می‌تواند به عنوان وسیله‌ای بی‌رقیب و قدرتمند ایفای نقش کند، اما قیمت آن در مقایسه با یک بیل ساده و اندکی زحمت، به هیچ عنوان قابل برابری نیست. خوشبختانه در بازار بیل‌های مخصوص آفرود موجود است. مزیت بیل‌های مخصوص آفرود در جنس فلزی، سبک بودن و قابلیت تا شدن آن‌ها است که طول عمر بالا و قابلیت حمل آسان را به ارمغان می‌آورد. وسیله‌ای همانند بیل هرچند ساده و نسبتا ارزان‌قیمت، اما در عمل ناجی جان و مال و سرعت‌بخش عملیات نجات از گرفتاری در بیراهه است.
پمپ هوا
در بسیاری از مسیرهای بیراهه، می‌توانید با کاهش میزان فشار باد تایرها، باعث پهن شدن سطح اصطکاک تایر با زمین و در نتیجه افزایش میزان کشش و پیشگیری از گرفتاری شوید. از این رو حتی ممکن است نیازی به بیل هم پیدا نکنید. اما خالی کردن باد تایر، طبیعتا با نیاز به پر کردن مجدد باد آن‌ها همراه خواهد شد. در نتیجه به همراه داشتن یک پمپ هوای قدرتمند می‌تواند شما را در این زمینه بی‌نیاز و بسیار توانمند سازد.
توجه داشته باشید که در بیراهه‌نوردی، از خرید هرگونه جنس بی‌کیفیت خودداری کنید، چرا که عملا پول خود را دور ریخته‌اید. برای پرکردن باد تایرهای بسیار بزرگ شاسی‌بلندهای آفرودی ارتقایافته، حداقل به یک پمپ هوای تمام فلزی باکیفیت و قابل حمل نیاز دارید که البته چندان ارزان‌قیمت نیستند، اما به هنگام استفاده، به دلیل کاربری بسیار عالی و نتیجه ارائه‌شده، لبخند رضایت بر لبان شما خواهند آورد.
وافل برد
اگر جیب شما عمق مناسبی دارد، در کنار بیل و پمپ هوا، می‌توانید به خرید یک جفت وافل بُرد (Waffle Board) یا صفحات مشبک نیز فکر کنید. همان‌طور که از نامش پیدا است، وافل برد یک صفحه مشبک از جنس فلز پرس‌شده یا پلاستیک بادوام قالب‌گیری‌شده است که به هنگام گرفتاری در شن یا گل و لای، با قرارگیری در زیر تایر خودرو، به دلیل داشتن ساختار مشبک، کشش و اصطکاک بسیار زیادی با تایر ایجاد می‌کند و فرایند خروج خودرو از گرفتاری را به شکل غیرقابل باوری تسریع می‌کند.
در صورت عدم تجهیز به وافل برد و در مواقع اضطراری، می‌توانید از موکت کف اتاق خودرو نیز به عنوان وافل برد استفاده کنید اما توجه داشته باشید که این نوع استفاده به سرعت موکت کف اتاق را فرسوده و کثیف می‌کند. در نتیجه این روش تنها برای مواقع اضطراری توصیه می‌شود. وافل برد یکی از ضروری ترین لوازم آفرود برای افرادی است که قصد بیابان‌گردی دارند.
های-لیفت جک
جک‌های مخصوص آفرود با نام های-لیفت جک (Hi-Lift Jack) شناخته می‌شوند. این جک‌ها همان‌طور که از نامشان بر می‌آید، ضمن سبک بودن، قادر هستند خودرو آفرودی را تا ارتفاع قابل توجهی از زمین بلند کنند تا فرایند تعویض تایر پنچرشده یا پرکردن زیر تایرها به منظور خروج از گرفتاری، بسیار ساده‌تر شود.
توجه داشته باشید که خودروهای آفرودی با تایرهای بزرگ ویژه آفرود، ارتفاع بسیار زیادی از سطح زمین دارند. از این رو بیشتر جک‌های استاندارد ممکن است نه‌تنها خودرو مورد نظر را به اندازه مورد نیاز از زمین جدا نکنند، بلکه زیر وزن قابل توجه یک خودرو آفرودی با آسیب مواجه شوند.
جک‌های های-لیفت قیمت قابل توجهی دارند اما از آنجایی که می‌توانند به عنوان وینچ دستی نیز به کار گرفته شوند، به هنگام استفاده و به دلیل کاربری بسیار سریع و عالی، بلافاصله قیمت قابل توجه خود را جبران می‌کنند. این جک‌ها به دلیل داشتن ساختار و شیوه عملکرد کاملا مکانیکی، بسیار سبک هستند و طول عمر قابل توجهی دارند، اما استفاده از آن‌ها نیازمند دقت و تجربه بیشتر است.
سیستم روشنایی LED
در بیراهه‌نوردی‌های دور از تمدن، هیچ چیزی به اندازه یک سیستم روشنایی خوب و قدرتمند به راننده و سرنشنان حس اعتماد به نفس و دوری از ترس ارائه نمی‌دهد. در دنیای مدرن امروزی انواع و اقسام پروژکتورها و لایت بارها (Light Bar/پروژکتورهای نواری و خطی) از نوع LED وجود دارد که به دلیل مصرف برق بسیار ناچیز، استفاده از آن‌ها نه‌تنها نیازمند به‌کارگیری دینام قدرتمندتر نیست، بلکه هیچ فشار مضاعفی بر سیستم الکتریکی خودرو و فیوزها وارد نمی‌کند. از آن گذشته توان نوردهی و عمق نفوذ نور آن‌ها به اندازه‌ای زیاد است که می‌توانند تا صدها متر جلوتر را روشن کنند.
تنها نقطه ضعف این نوع سیستم‌های روشنایی به‌عنوان ضروری ترین تجهیزات آفرود، قیمت قابل توجه و مغایرت آن‌ها با قوانین راهنمایی و رانندگی کشور است که می‌توانند برای مالک خودرو دردسرساز باشد. بنابرین در استفاده از این نوع سیستم روشنایی اغراق نکنید و به دلیل روشنایی بسیار زیاد، از روشن کردن آن در خیابان‌های شهری جدا خودداری کنید.
پرچم آفرود
پرچم آفرود همان‌طور که نامش بیان می‌کند، یک پرچم فنری بسیار بلند است که در بسیاری از مدل‌ها به سیستم روشنایی LED نواری نازک و رنگی مجهز و به چراغ شلاقی (Whip Light) نیز مشهور است. استفاده از این پرچم بر سپر عقب یا جلو خودرو، باعث می‌شود خودرو مورد نظر از پشت ارتفاعات کوتاه نظیر تپه‌های شنی، مخصوصا در تاریکی شب، به‌سادگی رویت شود.
استفاده از پرچم آفرود احتمال بروز تصادفات ناخواسته را به‌شدت کاهش می‌دهد و همچنین شناسایی هر خودرویی را در تاریکی شب و گستردگی بیراهه‌ها، از مسافت‌های دور بسیار آسان می‌کند.
بی سیم (واکی تاکی)
سفر به بیراهه‌ها به‌صورت عمومی و گروهی انجام می‌شود. از این رو بیراهه‌نوردی انفرادی همانند کوه‌نوردی و صخره‌نوردی به شیوه فردی، بیشتر به حماقت شبیه است تا مهارت. در نتیجه به هنگام بیراهه‌نوردی گروهی، هماهنگی‌های لحظه‌ای و اعلام هرگونه خطر و موقعیت اضطراری، آن هم در مناطقی که معمولا با پوشش مخابراتی همراه نیست، نیازمند استفاده از بی‌سیم‌های چند کاناله است تا ارتباط لحظه‌ای بین افراد قطع نشود.
تنها معایب این بی‌سیم‌ها، قیمت قابل توجه و احتمال تداخل با قوانین امنیتی کشور (در نسخه‌های غیرمجاز و بیش از حد قدرتمند) است. در نتیجه به خرید نسخه‌های مجوزدار ورزشی بسنده کنید. این دسته از بی‌سیم‌ها در ساده‌ترین نوع، در فضای باز معمولا بین ۳۰۰ متر تا ۲۰۰۰ متر برد دارند که در بازه نیاز استاندارد گروه‌های بیراهه‌نورد می‌گنجد.
آذوقه پایه و کیت امداد
چه استفاده کنید و چه نکنید، پیش از هر بار سفر خود مقداری آذوقه پایه (مواد خوراکی فاسدنشدنی بسته‌بندی و تاریخ‌دار)، نظیر تن ماهی جوشیده‌شده، کنسرو لوبیا، نان خشک و مخصوصا مهم‌تر از همه آن‌ها، مقدار قابل توجهی آب در خودرو خود ذخیره کنید. این آذوقه اگر در سفر مصرف نشود، می‌تواند بعدها در منزل مورد استفاده قرار بگیرد، اما اگر بنا به هر دلیل سفر بیراهه‌نوردی شما بیش از حد انتظار طول بکشد، یا بدتر از آن، با آسیب و خطر مواجه شود، این خوراکی‌های پایه می‌تواند نجات‌بخش جان شما و همراهانتان باشد.
داستان در مورد کیت امداد نیز داستانی کاملا مشابه دارد. سفر به مناطق ناشناخته معمولا با خطرات ناشناخته‌ای همراه است که اگر از پیش در آن تامل نکنید و به فکر آن نباشید، می‌توانند لذت سفر را بر شما زهر کنند. در کیت امداد خود لوازمی نظیر تیغ، چسب زخم، بانداژ استریل (گاز)، ضدعفونی‌کننده (بتادین، الکل یا پرمنگنات)، بی‌حس‌کننده، ضدحشرات، آمپول تقویتی و ضدالتهاب تاریخ‌دار، قرص‌های ضدعفونی‌کننده، چراغ قوه، باتری اضافه و دو عدد سرم قندی-نمکی به همراه داشته باشید.
لازم به تاکید نیست که کیت آذوقه و امداد و نجات باید به‌صورت روتین در بین سفرها مورد بررسی و شارژ مجدد قرار بگیرد و دارو و غذاهای منقضی‌شده به‌درستی معدوم شوند. همچنین در ذهن داشته باشید که ورزش بیراهه‌نوردی، همانند هر ورزش دیگر نیازمند دانش علمی و عملی است که طی کردن دوره‌های امداد و نجات، حداقل برای لیدرهای گروه‌های بیراهه‌نورد، از الزامات کار است. بنابراین پیش از آغاز سفر، بخش مواد خوراکی را در لیست لوازم آفرود تیک بزنید.
سیستم مسیریاب و SOS
استفاده از سیستم‌های مسیریاب جهانی ملقب به GPS، یکی از الزامات بیراهه‌نوردی است. بسیاری از افراد باتجربه، استفاده از این سیستم‌ها را بچه‌بازی و غیر‌حرفه‌ای‌بودن خطاب می‌کنند و تنها به تجربیات شخصی خود و آشنایی احتمالی آن‌ها با محیط مقصد بسنده می‌کنند. یک بیراهه‌نورد حرفه‌ای هرگز از استفاده از ابزارهای تخصصی و حرفه‌ای سرباز نمی‌زند. چه بسا کسانی که تنها بر اثر خطایی جزئی، در بیراهه گم شده و جان خود را از دست داده‌اند.
از آن گذشته، سیستم‌های GPS مناسب، قابلیت اتصال به شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی را دارند و می‌توانند به روش‌های مختلف پیام کمک (SOS) بفرستند و آخرین مکان را به تیم‌های امداد و نجات ارسال کنند. برد فرکانسی این تجهیزات بسیار بالا و مسیریابی آن‌ها برای گروه‌های تخصصی نجات و تیم‌های امداد نظامی بسیار ساده است. این دستگاه به تنهایی می‌تواند تضمین‌کننده جان و امنیت اعضای تیم بیراهه‌نوردی باشد.
چراغ قوه و لیزر
داشتن منبع نور قابل حمل، نظیر چراغ قوه قدرتمند و نمونه قابل نصب بر روی سر، به هنگام بروز مشکلات فنی، مخصوصا در تاریکی شب بسیار کاربردی و مفید است. به همراه داشتن لیزر دستی نیز می‌تواند در فاصله‌های طولانی و مه‌گرفتگی شدید، برای علامت دادن به مراتب بهتر از چراغ قوه عمل کند. این مهم در حالی است که قیمت نمونه مناسب این دو تجهیزات آفرود بسیار معقول و در دسترس است.
تسمه بکسل
به همراه داشتن حداقل ۲۰ متر تسمه بکسل (۲ عدد ۱۰ متری) از نوع درجه یک و بسیار باکیفیت، از الزام‌های سفرهای آفرودی است. در خرید تسمه یا طناب بکسل کوتاهی و خساست به خرج ندهید. خودروهای آفرودی به تنهایی بسیار سنگین وزن هستند، زمانی که در مسیر گلی یا شنی گیر می‌کنند، نیروی کششی مورد نیاز برای رهاسازی آن‌ها تا دو برابر وزن خالص خودرو نیز خواهد رسید. در نتیجه به همراه داشتن تسمه بکسل باکیفیت می‌تواند نقش فرشته نجات را بازی کند. به هنگام استفاده از تسمه بکسل توصیه‌های ایمنی را رعایت کنید. به هنگام بکسل خودرو هرگز در دو طرف (سر و ته تسمه) قرار نگیرید و بر روی تسمه چند عدد پارچه سنگین بی‌اندازید تا به هنگام پاره شدن تمایل کمتری برای پرواز داشته باشد.
کیت پنچرگیری
کیت پنچرگیری (مخصوص تایر تیوبلس) بسیار ساده و ارزان‌قیمت است، اما به همراه داشتن آن می‌تواند مرز باریک بین در راه ماندن و نجات یافتن باشد. استفاده از کیت پنچرگیری تایر تیوبلس بسیار ساده است. وجود این کیت در ترکیب با پمپ باد مناسب، می‌تواند شما را از هزینه‌های گزاف امداد در بیراهه‌ها حفظ کند.
لوازم اضافی
در سفرهای آفرود، به همراه داشتن برخی لوازم و قطعات اضافی هزینه‌ای به مراتب کمتر از به‌کارگیری عملیات امداد و نجات به همراه خواهد داشت. درنتیجه بهتر است لوازم اضافه‌ای چون روغن موتور، فیلتر روغن، یک دست ابزار، لوازم سبک و قابل حمل مربوط به زیربندی خودرو، قطعات داخلی دینام، تسمه پروانه، شمع، وایر و کویل، جنت رادیاتور، فیلتر هوا و… را در فهرست ضروری ترین لوازم و تجهیزات آفرود بنویسید و به همراه داشته باشید تا حداقل در مواجهه با مشکلات و ایرادهای احتمالی و نسبتا جزئی آفرود، دچار واماندگی نشوید.
نویسنده: شهاب انیسی
