تصادف رانندگی یکی از مهمترین و خطرناکترین حوادثی است که در جادههای کشورمان بهوفور شاهد آن هستیم. تصادفات جاده ای سالانه جان تعداد زیادی از مردم را میگیرد و خسارتهای گسترده مالی به جا میگذارد. تصادفات رانندگی به دلایل مختلفی از عوامل انسانی گرفته تا ایرادات و اشکالات خودرویی اتفاق میافتد. با این حال بعد از تصادف باید اقدامات و کارهایی را انجام دهیم تا ضررهای ناشی از تصادفات رانندگی برای ما و دیگران به حداقل برسد.
تصادف رانندگی
هر وقت دو یا چند وسیله نقلیه شامل خودرو و موتورسیکلت با یکدیگر برخورد کنند، میتوان گفت که تصادف رانندگی رخ داده است. البته برخورد یک خودرو با مانع و وقوع هرگونه حادثه ناگوار دیگر را نیز میتوان جزو تصادفات رانندگی تلقی کرد. در این میان ممکن است علاوه بر خودروهای دخیل در حادثه و همچنین سرنشینان آنها، عابران پیاده نیز آسیب و خسارت ببینند.
تاریخچه تصادف رانندگی
اولین حادثه رانندگی در سال ۱۸۶۹ برای یک دانشمند اهل ایرلند به نام «مری وارد» اتفاق افتاد. او در حال رانندگی با ماشین مجهز به موتور بخار بود که حین گذر از پیچ جاده، از ماشین بیرون میافتد و جانش را از دست میدهد. از آن زمان به بعد نیز متناسب با گسترش استفاده از اتومبیل، همیشه شاهد وقوع حوادث رانندگی در راهها و جادههای مختلف بودهایم. در ایران نیز نخستین حادثه رانندگی در سال ۱۳۰۵ میان یک ماشین و یک درشکه حامل درویش خان، نوازنده تار به وقوع پیوست.
انواع تصادف رانندگی
از لحاظ حقوقی تصادف رانندگی به ۳ گروه جرحی، فوتی و مالی دستهبندی میشود. در تصادفات جرحی افراد حاضر و دخیل در تصادف دچار جراحت میشوند، اما هیچکس در این نوع تصادف نمیمیرد.
در تصادفات فوتی، یک یا چند نفر از افراد حاضر در تصادف رانندگی جان خود را از دست میدهند.
در تصادفات خسارتی یا مالی نیز فقط به خودروها آسیب وارد میشود و هیچکس دچار جرح یا فوت نمیشود.
عناصر مهم در تصادفات رانندگی
چند عنصر مهم در تصادف رانندگی نقش دارند که این حادثهها را رقم میزنند و باعث بروز سانحه هنگام رانندگی با خودرو میشوند. این عناصر از انسان گرفته تا جاده و خودرو را شامل میشود.
انسان
انسان مهمترین عامل بروز تصادف جادهای به حساب میآید. اشتباهاتی که انسانها در هنگام رانندگی انجام میدهند، مهمترین عامل بروز حادثه هستند. البته اشتباهات انسانی همیشه باعث وقوع تصادف رانندگی نمیشود، چراکه دلایل دیگری مثل ایرادات جاده و خودرو هم بسیار تاثیرگذار میشود.
جاده
فرض کنید در شبی تاریک و بارانی در جاده بین شهری رانندگی میکنید. اگر سر پیچ یا در جاده علائم رانندگی وجود نداشته باشد، دید راننده بسیار محدود میشود. در این زمان ممکن است راننده مسیر را به طور دقیق تشخیص ندهد و سر پیچ از جاده خارج شود. این در حالی است که اگر علائم رانندگی هشداردهنده و همچنین خطهای پررنگ و شبنما در طول مسیر کار شده باشد، چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. در بسیاری از جادهها نیز امکان دارد که نقاط کور وجود داشته باشد و رانندگان نتوانند احتمال حادثه و خطر را در این نقاط کور به درستی تشخیص دهند. بنابراین نقایص جاده یکی دیگر از عوامل و عناصر مهم در وقوع حادثه به حساب میآید.
خودرو
گاهی اوقات خرابی و ایرادات خودرو باعث وقوع حوادث جادهای میشود. به عنوان مثال اگر ایرادی در جلوبندی خودرو وجود داشته باشد، احتمال دارد که هنگام دور زدن ماشین نتواند به درستی مسیر مورد نظر را دنبال کند و فرمانپذیری خودرو دچار ایراد شود. بنابراین احتمال خروج از مسیر و بروز حوادثی مثل واژگونی خودرو و تصادف رانندگی در این موارد بسیار زیاد میشود.
عوامل موثر در تصادف رانندگی
چندین عامل مختلف وجود دارد که میتواند منجر به وقوع تصادف رانندگی و سوانح جادهای شود.
عادت رانندگان
بعضی از عادتها و رفتارهای نامناسب راننده میتواند دلیل تصادف رانندگی باشد. به عنوان مثال عادت به صحبت کردن با تلفن همراه هنگام رانندگی یکی از مهمترین دلایل حواسپرتی و در نتیجه تصادف به حساب میآید. رعایت نکردن قوانین رانندگی و راهنمایی هم که جزو عادات بعضی رانندگان است، در وقوع حادثهها بسیار موثر خواهد بود.
سرعت رانندگی
سرعت بالا در رانندگی بسیار خطرناک است و میتواند منجر به وقوع تصادفات جادهای شود. هرچه سرعت خودرو بالاتر باشد، ریسک وقوع حادثه نیز بیشتر میشود. چراکه توانایی راننده در کنترل خودرو کاهش پیدا میکند و احتمال برخورد ماشین با موانع، خروج از جاده و بروز هرگونه حادثه بسیار بیشتر میشود. البته حرکت با سرعت کم در جادههای بین شهری نیز خطرناک است و میتواند منجر به تصادف رانندگی شود. بنابراین باید در طول جاده سرعت ایمن و مطمئن را رعایت کرد تا احتمال وقوع تصادف رانندگی بالا نرود.
خطای دید
گاهی اوقات ممکن است راننده در تشخیص موانع و پیچهای موجود در جاده اشتباه کند و دچار خطای دید شود. بنابراین سمت مسیر اشتباه رانندگی میکند و در نتیجه تصادف رانندگی رخ میدهد. در این مواقع نبود علائم راهنمایی رانندگی و تابلوهای هشداردهنده یکی از مهمترین دلایل اشتباه راننده در تشخیص مسیر و وقوع خطای دید به حساب میآید.
تاخیر درک و تشخیص
اگر برای مدت نسبتا طولانی رانندگی کرده باشید، متوجه میشوید که گاهی اوقات درک خطرات جاده به دلیل خستگی ذهن راننده با تاخیر بیشتری رخ میدهد. در نتیجه راننده فرصت طلایی در جلوگیری از حادثه را از دست میدهد و تصادفات رانندگی اتفاق میافتد. استراحت کافی و رانندگی نکردن برای مدت طولانی میتواند از وقوع این مشکل تا حدی جلوگیری کند.
طراحی جاده
بعضی مواقع طراحی جاده بهگونهای است که راننده نمیتواند وجود خودرو یا مانع را در ادامه مسیر به درستی تشخیص دهد. بنابراین بدون آنکه از وجود خطر اطلاع داشته باشد، به سمت آن میرود و تصادف رانندگی برای او رخ میدهد. به عنوان مثال اگر در یک جاده باریک دو طرفه، شیب جاده به نحوی باشد که راننده نتواند آن طرف سربالایی را به درستی ببیند، امکان دارد که حیوان یا مانعی بعد از سربالایی وجود داشته باشد و درنهایت با خودرو برخورد کند. اما اگر این شیب غیراستاندارد در جاده وجود نداشته باشد، راننده میتواند آن مانع یا حیوان را در داخل جاده تشخیص دهد و به سلامت از آن عبور کند.
طراحی خودرو
طراحی خودرو بهویژه در بحث شاسی، سیستم تعلیق و سایر مباحث فنی نیز میتواند در وقوع حادثه رانندگی تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال اگر خودرویی از پلتفرم و شاسی قدیمی استفاده کند که هندلینگ آن به صورت ذاتی مشکل دارد، در سرعتهای بالا و هنگام گذر از پیچها نمیتواند تعادل خود را به درستی حفظ کند و دچار حادثه میشود.
نقص فنی خودرو
وجود نقص فنی در ماشین هم میتواند دلیل وقوع تصادف رانندگی باشد. به عنوان مثال اگر لنت ترمز تمام شده باشد و قدرت ترمزگیری ماشین پایین بیاید، آن وقت قطعا احتمال به وجود آمدن تصادف رانندگی بالا میرود. پس وجود نقص فنی در ماشین هم میتواند از عوامل مهم در به وجود آمدن تصادفات رانندگی باشد.
حالت های تصادف
تصادف رانندگی به چند شکل اتفاق میافتد.
تصادف از عقب
در این حالت خودروی پشت سر مقصر حادثه است و به ناحیه پشت ماشین جلویی برخورد میکند. همچنین در مواردی، خودروی جلویی عامل اصلی تصادف است، چرا که به صورت دنده عقب حرکت و به خودرو پشت سر برخورد کرده است.
تصادف از بغل
در این نوع تصادف یک یا هر دو خودرو از بغل به همدیگر برخورد کرده و آسیب میبینند.
تصادف از جلو
در تصادف رانندگی از جلو که به شاخ به شاخ معروف است، هر دو خودرو از قسمت جلو به هم برخورد میکنند که معمولا آسیب زیادی هم به آنها میرسد.
استانداردهای ایمنی خودرو
استانداردهای ایمنی مختلفی در سطح دنیا وجود دارد که بعضی از آنها نسبت به دیگری سختگیرانهتر است، اما به طور کلی مواردی مثل قدرت ترمزها، استحکام شاسی و بدنه، هندلینگ و پایداری خودرو هنگام حرکت در پیچ، نحوه عملکرد سیستمهای کنترل پایداری و همچنین سامانههای رانندگی خودکار، عملکرد سیستم تعلیق و مواردی از این دست در این استانداردها مورد بررسی و نظارت قرار میگیرند.
بسیاری از کشورهای دنیا استانداردهای خاص خود را دارند که در زیر به بعضی از مهمترین آنها اشاره میکنیم:
- استاندارد ایمنی خودرو اتحادیه اروپا (ECE)
- استاندارد ایمنی خودرو ژاپن (JIS)
- استاندارد ایمنی خودرو استرالیا و نیوزیلند (ANZ)
- استاندارد ایمنی خودرو کره جنوبی (KNCAP)
- استاندارد ایمنی خودرو چین (C-NCAP)
- استاندارد ایمنی خودرو هند (BIS)
- استاندارد ایمنی خودرو آمریکا (FMVSS)
خودروهای پرتصادف
هرچه تعداد خودرو در جادههای کشور بیشتر باشد، احتمال تصادف آن نیز بیشتر میشود. به عنوان مثال در کشورمان خودروهایی مثل پراید و پژو ۴۰۵ به دلیل تیراژ بالا دچار تصادف رانندگی بیشتری در شهرها و جادهها میشوند. البته تیراژ بالا را نمیتوان تنها دلیل پرتصادف بودن این خودروها دانست. مواردی مثل ضعف فنی در ترمزها، عدم وجود امکانات و آپشنهای ایمنی نظیر سیستمهای کنترل کشش و پایداری، نبود سیستمهای هشداردهنده نظیر هشدار نقطه کور و دیگر تجهیزات مدرن ایمنی روی این گونه خودروهای قدیمی باعث میشود تا میزان تصادفات آنها نسبت به ماشینهای جدید مجهز به امکانات ایمنی روز، افزایش پیدا کند.
حوادث متداول در تصادفات رانندگی
بعضی از تصادفات رانندگی نسبت به دیگر موارد بیشتر اتفاق میافتند و بخش زیادی از حوادث متداول در تصادف رانندگی را به خود اختصاص میدهند.
در این زمینه مواردی مثل واژگونی خودرو در مبادی ورودی شهرها، برخورد خودروها با یکدیگر در اثر ترمز ناگهانی یا سرعت کم خودروی مقابل، تصادف خودروها در اثر انحراف به چپ، برخورد خودرو با موتورسیکلت در شب به دلیل خاموش بودن چراغ موتورسیکلت، برخورد خودرو با عابر پیاده در خیابان و جاده، از جمله متداولترین حوادث در تصادف رانندگی به حساب میآید.
هزینه اقتصادی تصادف
هزینههای اقتصادی تصادف رانندگی به چند بخش تقسیم میشود که یکی از این موارد شامل خسارت مالی وارده به خودرو است که هم تعمیرات بدنه و شاسی را در برمیگیرد و هم تعمیرات موتور خودرو، گیربکس و جلوبندی را شامل میشود.
بر اساس قانون افراد مقصر در تصادفات رانندگی نیز باید خسارت جانی و دیه کسانی را که در حادثه رانندگی دچار جراحت یا فوت میشوند، به آنها و بازماندگانشان بپردازند. البته از آنجا که این خسارتها معمولا بسیار زیاد و خارج از توان رانندهها است، انواع مختلف بیمه ماشین برای آن پیش بینی شده است و خسارت از طریق بیمه شخص ثالث پرداخت میشود.
همچنین اگر مقصر حادثه دارای بیمه بدنه باشد، میتواند خسارتهای مالی خودروهای آسیبدیده در حادثه را تا سقف تعهدات مالی بیمه بپردازد.
آثار حقوقی تصادف
در تصادف رانندگی فرد مقصر باید حقوق افراد آسیبدیده را بهطور کامل جبران کند و اگر این کار را انجام ندهد، بر اساس قانون جریمه و مجازات میشود. اگر تصادف به صورت خسارت مالی باشد، فرد مقصر باید خسارت تعمیر خودرو آسیبدیده را از طریق بیمه شخص ثالث یا به هزینه شخصی خود بپردازد. اگر تصادف رانندگی منجر به جرح و فوت شود، راننده مقصر ممکن است حتی با جریمه حبس نیز مواجه شود. علاوه بر آن پرداخت دیه متناسب با جراحت و تعداد افراد فوتشده نیز باید از طریق بیمه و هزینه شخصی جبران شود. در غیر این صورت دادگاه فرد مقصر را بر اساس قانون مجازات میکند.
اقدامات پس از تصادف
در هنگام تصادف باید یک سری اقدامات را انجام دهید تا کمترین خسارت به شما وارد شود.
- با پلیس تماس بگیرید
بعد از وقوع تصادف رانندگی اولین و مهمترین کار این است که با پلیس تماس بگیرید و محل حادثه و شرایط آن را توضیح دهید تا پلیس در کمترین زمان ممکن خود را برساند و به شما و سایر حادثهدیدگان کمک کند. در ضمن، با صورتجلسه کردن حادثه و کشیدن کروکی، شما و سایر حادثهدیدگان به صورت عادلانه و منصفانه به حق و حقوقتان میرسید.
- به اورژانس زنگ بزنید
در صورت وجود مصدوم در صحنه تصادف باید با اورژانس تماس بگیرید. البته معمولا پلیس این کار را انجام میدهد، اما بهتر است شما هم این موضوع را با اورژانس در میان بگذارید.
- خودرو را از جاده خارج کنید
اگر تصادف به جراحت شدید یا فوت منجر نشده است، باید خودرو را از جاده خارج کنید تا احتمال تصادف با ماشینهای گذری کم شود و همچنین ترافیک در مسیر به وجود نیاید. اما اگر تصادف منجر به جراحت و فوت شده است، به هیچ عنوان به صحنه تصادف دست نزنید تا عوامل امدادی و پلیس برسند.
- از صحنه تصادف فرار نکنید
تصادف رانندگی ممکن است برای هر کسی و در هر جایی رخ بدهد و به خودی خود جرم نیست. بنابراین به هیچ وجه از صحنه تصادف فرار نکنید و منتظر باشید تا پلیس و نیروهای اورژانس برسند. در صورت بروز خسارت مالی و جانی نیز بیمه شخص ثالث درصد بسیار زیادی از خسارت وارده به آسیبدیدگان را جبران خواهد کرد. بنابراین نباید از صحنه تصادف فرار کنید. چراکه در این صورت مجرم شناخته میشوید و مجازاتهایی مانند حبس در انتظار فرد خاطی خواهد بود. اما در شرایط عادی چنین مشکلاتی به وجود نمیآید و خسارات نیز با بیمه شخص ثالث جبران میشود.
- به پزشک مراجعه کنید
حتی اگر احساس میکنید جراحت شدیدی به شما وارد نشده است، جهت بررسی کامل باید به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشک سلامت شما را تایید کرد، خیالتان راحت میشود، اما گاهی اوقات افراد گمان میکنند مشکلی ندارند و بعد از تصادف به پزشک مراجعه نمیکنند. در این شرایط احتمال وقوع ضربه مغزی وجود دارد و ممکن است حتی جان فرد آسیبدیده به خطر بیفتد. بنابراین به پزشک مراجعه کنید تا او با انجام معاینه و آزمایش سلامت شما را تایید کند.
- آرامش خود را حفظ کنید
در هنگام حادثه رانندگی و بعد از آن باید آرامش خود را حفظ کنید. به هر حال هیچکس دوست ندارد که بهطور عمد با دیگران تصادف کند، اما متاسفانه گاهی اوقات این اتفاق پیش میآید و نباید به خاطر آن ناراحت بود. کلیه خسارات نیز از طریق بیمه شخص ثالث جبران میشود و جایی برای نگرانی وجود ندارد. به هر حال حادثه همیشه در کمین است و با حفظ آرامش خود میتوانیم بهتر به رفع و رجوع تصادف بپردازیم و مشکل را برطرف کنیم.
- با تمرکز، صحنه تصادف را یادآوری کنید
بعد از رسیدن پلیس به محل حادثه سعی کنید تمرکز داشته باشید و صحنه تصادف را بدون کموزیاد، به طور دقیق به کارشناس پلیس اعلام کنید تا بتواند گزارش و کروکی دقیق حادثه را بنویسد.
- صحنه تصادف را پاکسازی کنید
بعد از آنکه پلیس و نیروهای امدادی کار خود را انجام دادند و افراد مجروح احتمالی به بیمارستان منتقل شدند، باید صحنه تصادف را کامل پاکسازی کرد. چراکه ممکن است قطعات تیز و ریز روی زمین مانده باشد و باعث حادثه دیگری برای خودروها یا افراد عبوری شود.
- به بیمه مراجعه کنید
در انتها برای دریافت خسارت میتوان با در دست داشتن گزارش و کروکی پلیس به بیمه مراجعه کرد تا کارشناس بیمه با بررسی گزارش، خسارت مالی تصادف رانندگی را پرداخت کند.
انواع کروکی
کروکی تصادفات خودرو، گزارش نوشتاری و ترسیمی پلیس از جزئیات حادثه است. این گزارش یا کروکی شامل مشخصات خودرو و رانندگان آنها است و زمان و مکان و تمام جزئیات حادثه را به طور دقیق شرح میدهد. انواع کروکی در تصادف رانندگی به دو نوع سازشی و غیر سازشی دستهبندی میشود.
کروکی سازش
زمانی که هر دو طرف حادثه یعنی مقصر و حادثهدیده نسبت به میزان خسارت و تقصیر هر طرف و کلیه شرایط تصادف با همدیگر توافق داشته باشند و نیازی به مراجعه به مراجع قضایی برای دریافت خسارت مالی نباشد، کروکی پلیس از نوع سازشی خواهد بود. فرد خسارتدیده در تصادف رانندگی میتواند با در دست داشتن کروکی سازشی به بیمه شخص ثالث فرد مقصر مراجعه و خسارت خود را دریافت کند.
کروکی عدم سازش
در مواردی مثل به توافق نرسیدن طرفین در مورد مقصر تصادف، قبول نداشتن نظر افسر مربوطه، کامل نبودن مدارک رانندهها نظیر کارت ماشین و گواهینامه رانندگی و خسارت بیشتر از سقف تعهدات مالی بیمه ، کروکی عدم سازش از سوی پلیس راهور صادر میشود.
این کروکی شامل دو برگ است که در برگه اول اطلاعات طرفین حادثه، جزئیات خودرو و جزئیات حادثه ذکر میشود. در برگه دوم نیز مشخصات افسر مربوطه به همراه نظریه کارشناسی و علت تصادف درج میشود. در این موارد شکایت از راننده مقصر در مراجع قضایی برای دریافت حکم نهایی ثبت میشود.
جرم رانندگی بدون گواهینامه
رانندگی بدون گواهینامه جرم محسوب میشود و مجازات در پی دارد. در مرتبه اول راننده بدون گواهینامه با حبس تعزیری تا دو ماه یا مجازات نقدی روبرو میشود. در مرتبه دوم معادل ۲ تا ۶ ماه حبس برای او در نظر گرفته خواهد شد.
آمار تصادف جاده ای در سال ۱۴۰۲
به طور متوسط حدود ۸۰۰ هزار تصادف در سال در ایران رخ میدهد و در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۹ هزار نفر بر اثر تصادف رانندگی مردهاند.
آماری ۳ هزار نفری تصادفات در نیمه اول ۱۴۰۲
سردار سید تیمور حسینی، جانشین رئیس پلیس راهور فراجا گفت:
- در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲، حدود ۳ هزار نفر در تصادفات رانندگی فوت کردهاند.
- این آمار نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته، ۶ درصد رشد داشته است.
نتیجه گیری
تصادف رانندگی از آن دست حوادثی است که در هر لحظه و در همه جا امکان وقوع آن وجود دارد. اما مهم این است که بعد از وقوع تصادف رانندگی آرامش خود را از دست ندهید و با پلیس راهور تماس بگیرید. حتی اگر خسارت شما چندان زیاد هم نیست، جهت اطمینان بهتر است با پلیس تماس بگیرید تا کروکی سازشی برای شما صادر کند و شخص حادثهدیده نتواند ادعای دیگری داشته باشد. همیشه سعی کنید قوانین رانندگی را رعایت کنید، چراکه با رعایت قوانین و سرعت مطمئنه میتوان ایمنی خود و دیگران را در برابر وقوع حوادث ناگوار هنگام رانندگی در جاده تا حد زیادی بالا برد.
همچنین توجه داشته باشید که ماشین دارای سابقه تصادف هنگام کارشناسی بدنه خودرو برای فروش ماشین دچار افت قیمت خودرو خواهد شد. در هنگام خرید خودرو کارکرده نیز این اصل حاکم است. پس برای جبران خسارت تصادف رانندگی، از بیمه بدنه خودرو استفاده کنید تا اگر مقصر حادثه بودید، بتوانید خسارت خود را از بیمه بدنه جبران کنید.
سوالات متداول
نحوه تشخیص مقصر تصادف رانندگی به چه صورت است؟
تشخیص مقصر تصادفات رانندگی به عهده مامور راهنمایی رانندگی و مراجع قضایی است، اما شما هم میتوانید با مطالعه برخی از قوانین در زمینه تصادفات رانندگی، نسبت به تشخیص صحیح مقصر حادثه اطلاعاتی به دست آورید.
تصادف جادهای در چه مواقعی اتفاق میافتد؟
تصادفات جادهای در هر زمانی میتواند اتفاق بیفتد، اما معمولا این نوع تصادفات در شب یا زمانی که دید راننده کمتر است، احتمال وقوع بیشتری دارد. همچنین اگر راننده استراحت نکرده باشد یا حواسش پرت شود، احتمال تصادف رانندگی بیشتر هم میشود. هنگام رانندگی در مه، رانندگی در شب و موقع رانندگی در برف هم احتمال تصادف بیشتر است.
مقصر تصادف رانندگی از پشت کیست؟
مقصر تصادف رانندگی از پشت، رانندهای است که از عقب به خودروی جلویی برخورد کند، چراکه فاصله ایمن را با ماشین جلو رعایت نکرده است و ضمن جبران خسارت ماشین جلویی، با جریمه رانندگی هم مواجه میشود.
نویسنده: حسین باباپور